Koehandel en kommaneuken; een terugblik op het PJO-parlement

Voor D66’ers was er dit jaar weinig reden om op de tafel te dansen. Voor sociaal liberale lieden des te belangrijker om de parlementaire hoogtepuntjes te vieren, zelfs als die zich in een simulacra bevinden. De JD won dit jaar namelijk voor het eerst het PJO-parlement. Met december als tijd van reflectie blikken enkele betrokkenen terug.

Richard Korpel

Het PJO-parlement vindt jaarlijks in de Tweede Kamer plaats en laat zich nog het best vergelijken met Model European Parlement. Politieke Jongerenorganisaties (PJO’s) sturen hun beste mensen – of degenen die zich hebben aangemeld – naar het Kamergebouw om met koehandel, kommaneuken en commentarieren een akkoord uit de verschillende subcommissies te slepen.

Dit jaar deden er 140 mensen afkomstig van negen PJO’s mee, variërend van de SGPJ tot aan P!NK (Partij voor de Dieren). Elke partij heeft ongeveer evenveel afgevaardigden en telt even zwaar. Pieter Omtzigt kwam langs om te spreken en merkte dan ook droogjes op dat de CDJA-fractie wel erg gegroeid was ten opzichte van de moederpartij.

Er waren vijf partijen nodig voor een meerderheid en dat maakt middenpartijen cruciaal. Dit jaar waren het vooral de JOVD en de JD die iedere keer over links (P!NK, Dwars, JS, Perspectief) of over rechts (SGPJ, NSC, CDA) konden gaan, al verschilde dit wel per commissie. Een linksere PJO als Dwars (GroenLinks) was altijd afhankelijk van D66, maar dat was omgekeerd niet zo.

Dat betekent niet dat partijen aan de flanken kansloos zijn om te winnen. Er kan immers ook succesvol oppositie worden gevoerd. Niemand demonstreerde dit beter dan de jongeren van de SGPJ. De partij kwam bij de plenaire fase opeens met een opzienbarend amendement: De vliegvrije zondag. Geheel volgens de hoefijzertheorie vond de SGPJ de linkse PJO’s opeens aan hun zijde, en werd het voorstel aangenomen. P!NK zelf baarde ook opzien, door vlak voor de deadline een coalitie te verlaten. De reden? De titel ‘groene groei’.

Commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Op de commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid draaide de JOVD-JD tandem zonder dat er al te veel luxe sjaals tussen de spaken kwamen. Friso: “We zijn snel naar de JOVD gegaan. Die hadden dezelfde standpunten over het loskoppelen van AOW en het minimumloon.’’ Iris: ‘’Daar hadden we al snel een grote groep die het eens was. Voor ons ging het toen vooral om de gratis kinderopvang.’’

Uiteindelijk verloor de JD in het compromissengeweld een dag gratis kinderopvang. De samengeklonterde linkse oppositie diende echter een amendement in om dat te verhogen. Toch besloot de JD daar niet voor te stemmen. Friso: ‘’Je kan niet iets weggeven in de onderhandelingen en dan gelijk iets proberen terug te pakken. Ik ben elke pauze alle coalitiepartijen afgegaan om te zorgen dat er geen amendementen doorheen kwamen. Dat is best spannend, want eenmaal bij de stemming kan je doen wat je wil. Het is een soort gevangenenprobleem, maar uiteindelijk was er dat wederzijdse vertrouwen en was het akkoord echt een win-win.”

Commissie Onderwijs Cultuur en Wetenschap

In de onderwijscommissie ging het om drie zaken: brede brugklassen, verengelsing en het al dan niet hervormen van artikel 23 van de grondwet. Al vroeg aasden de vijf seculiere partijen op de grootste buit: De grondwet. Specifiek over het recht van gelovige scholen om homoseksuele leraren te ontslaan en homoseksuele leerlingen te weigeren.

Dat de coalitie vroeg gevormd werd betekende echter geenzins een lange nachtrust. Tot ver in de naborrel probeerde de oppositie de JOVD met een ander akkoord te paaien. De JD deed ondertussen pogingen het weifelende CDJA – die onzeker waren over hoe ver de Christen-Democratische appel van de boom mocht vallen – bij de coalitie te halen. Uiteindelijk mocht niemand overvaren van de schipper en resteerde vooral ellenlange, soms gespannen debatten, over homoseksualiteit in het Christelijk onderwijs. Als P!NK zich dan liet ontvallen het bijzonder onderwijs liever helemaal af te schaffen, moesten andere coalitiepartijen zeilen bijzetten om de beeldvorming – ook al was er geen publiek of kiezer te bekennen – bij te stellen.

Commissie Europese Unie

Huidig LB’er Ralph kwam bij binnenkomst bij de Commissie Europese Unie al snel een wat rechtse wind tegen. Voor de onderwerpen, Frontex, een Europees leger en het initiatiefrecht voor het Europees Parlement, was weinig eurofilie te bemerken. ‘Toen hebben we goed samengewerkt met de linkse oppositie en amendementen ingediend’. Volgens jurylid Lennart heeft het mislopen van de coalitie ze geen punten gekost, maar juist opgeleverd. “Het Europees leger was een principieel punt; dat moest er komen. Als dat dan niet lukt is het goed om te breken. De JOVD was juist iets te coalitie-geil. Dan moet je soms best veel inleveren.’’

Commissie Economische zaken en Klimaat

Waar de andere commissies hectisch maar grotendeels gemoedelijk waren, ging het er bij economische zaken en klimaat beduidend Hobbesiaanser (‘allen tegen allen’) aan toe. Zo stapte P!NK zoals eerder genoemd uit de coalitie om een titel en vond het CDJA dat afspraken over het weghalen van een specifieke zin niet waren nagekomen. Maar niet alleen tussen PJO’s kwam het tot vonken; ook binnen de JD dreigde een burgeroorlog.

”Anderen dachten dat we expres chaos veroorzaakten, maar dat was niet zo”

Hidde: “We waren tegelijkertijd met zowel een rechts als een links akkoord bezig. Twee van ons wilden over links, twee van ons over rechts. Anton: Ik wilde de opties openhouden met rechts, maar Hidde was daar eerst op tegen. Op een zeker moment zijn we van mening geswitched en wilde hij juist over rechts.’’ Hidde: “Uiteindelijk hebben we besloten over links te gaan, maar die onenigheid creëerde onzekerheid bij de andere PJO’s. Achteraf hebben we met z’n allen toch geconcludeerd dat het, onbedoeld en onbewust, een goeie tactiek was.” Anton: ‘’Anderen dachten dat we het expres deden, maar dat was niet zo. Het uiteindelijke akkoord was bijna precies wat we wilden’’.

De echte prijs

Waarom heeft JD gewonnen? Was jurylid Lennart gewoon een enorm goeie thuisfluiter? ‘’Het scheelde niet veel en het kwam voor een groot deel door het extreem goede voorzitterschap van Julia’’ legt hij uit. ‘’Maar ook omdat de JD vooral bij het onderhandelen sterk was. We zijn goed in bureaucratische spelletjes. Sommige linkse PJO’s vielen steeds buiten de boot en sommige rechtse PJO’s bleven steeds hetzelfde punt benadrukken. De JD-delegatie was ook best ervaren, de helft deed vorige keer ook al mee’’.

Voor de andere helft was het echter een vuurdoop. Voor Anton was het zelfs zijn eerste JD-activiteit: ‘’Ik heb een speech mogen houden in de Tweede Kamer. Dat was leuk maar ook spannend. Opeens moet je aan mensen bij de interruptiemicrofoon uitleggen waarom je voor 2035 bent gegaan in plaats van 2040’’. Ook Iris had nog nooit een PJO-parlement gedaan. ‘’De samenwerking binnen mijn groepje ging heel goed. We hadden de rollen goed verdeeld en ik kon heel fijn om hulp vragen als ik bijvoorbeeld een interruptie wilde plaatsen. Vooral achter de schermen zorgen dat de coalitie niet klapte, voelde alsof je echt Kamerlid was.’’

Dat je uiteindelijk wint is een leuke kers op de taart, maar ook het gevolg van een wat enigmatisch en arbitrair puntensysteem dat niemand echt leek te begrijpen. Voor sommigen was de echte prijs de nieuwe profielfoto achter het spreekgestoelte van de Tweede Kamer. Voor anderen was de prijs het luisteren naar Pieter Omtzigt die in zijn speech zei dat de JOVD’ers er kakkerig uitzagen en de Jonge Socialisten uitdaagden het nu eens zonder die Dwarsers te proberen.

Misschien was de grootste prijs dat het PJO-parlement dit jaar – zonder de democratische vandalen van de JFvD – bijzonder gezellig was. Laat in de avond met een biertje in je hand bediscussieer je links van je met een P!NKER over de NAVO en rechts van je met een JOVD’er over Wilders en Schoof. Het was op die donkere terrassen dat over schaduwen werd heengestapt. Waar werd gelachen over hoe labiel de moederpartijen zijn. Waar de messen in elkaars rug werden vervangen door een hand op je schouder.

En waar stiekem toch werd gewerkt aan het losweken van coalitiepartners en het tegenhouden van amendementen. Vooral dat eigenlijk.