De mogelijkheid voor D66-leden om invloed uit te oefenen op de belangrijkste besluiten van de partij – het samenstellen van kandidatenlijsten – is onverminderd belangrijk, maar met zijn betoog slaat Jelrik de plank mis. Verzet tegen pogingen om die invloed in te perken is bewonderenswaardig. Maar is het voorstel om de lijstadviescommissie (LAC) meer invloed te geven in de samenstelling van de kandidatenlijst echt zo schadelijk? Wij denken van niet. Radicale democratisering is een waardevol ideaal, maar we moeten ook oog houden voor wat werkt in de praktijk.
Sophie den Ouden & Gijs Toussaint
Ja, het voorstel om de LAC meer gewicht te geven maakt D66 minder democratisch. Maar niet elk antidemocratisch voorstel is gelijk geschapen. Toen het Landelijk Bestuur in 2022 het huishoudelijk reglement wilde aanpassen ging de JD daar tegenin, onder leiding van de onvolprezen Hester van Wessel. De reden om dat te doen was toen glashelder. De voorstellen zouden de drempel voor het indienen van het voorstel en je kandidaat stellen voor een bestuursfunctie zo verhogen dat het vrijelijk meedoen aan de ledendemocratie in gevaar kwam. Het enige wat we daarvoor terug zouden krijgen was een stroomlijning van de ALV-agenda. Kortom, er werd aan ledendemocratie ingeboet zonder dat we daar iets waardevols voor terugkregen.
Een beperkte afruil is nu wel te verantwoorden, omdat het huidige ‘democratische’ systeem niet goed werkt. Dit systeem beloont vooral kandidaten die goed zijn in interne campagnes. Wie het grootste netwerk heeft, de populairste video’s deelt of handig is in tactisch stemmen, komt bovenaan.
Dit proces gaat vaak ten koste van talentvolle kandidaten die, ondanks een zware selectieprocedure en bewezen geschiktheid, simpelweg minder connecties hebben of minder bekend zijn. Dat is een verlies voor de partij en haar missie. En onthoud: wij stemmen niet om één iemand een verkiesbaar plekje te geven, maar dienen een hele kandidatenlijst in. Voor het maken van die lijst zijn wij simpelweg minder geschikt dan de LAC.
De LAC heeft maanden de tijd om cv’s te beoordelen, gesprekken te voeren en zorgvuldig tot een samenstelling te komen die aan alle eisen voldoet. Het samenstellen van een sterke Kamerfractie vraagt om zorgvuldige afwegingen. Denk aan diversiteit in achtergrond, expertise en regio. Aan mensen die als team complementair zijn en die onder hoge druk kunnen functioneren. Hoeveel leden kunnen dat overzien bij het stemmen? De meesten van ons niet.
Toch draait het nu vooral om wie het handigst is in een interne campagne voeren. Zodra de advieslijst bekend wordt begint het feest. Regio’s scharen zich achter ‘hun’ kandidaat, er wordt moord en brand geschreeuwd over het gebrek aan jonge West-Friezen in de top 10 en iedereen die ooit een maand lid was van de JD komt met natte ogen vertellen hoeveel de vereniging voor hun betekent (en let op: die mensen zie je na hun eigen campagne nooit meer terug bij de JD). Het resultaat is een proces dat diversiteit plat slaat tot een boodschappenlijst van identiteiten die moet worden afgevinkt. Zo’n proces schaadt niet alleen de kwaliteit van de lijst, maar ook de steun voor diversiteitsprojecten die wél fundamentele verandering nastreven.
Moet er dan helemaal niks aan de status-quo veranderen? Zeker wel. Een van de redenen dat we bij elke kandidatenlijst dood worden gegooid met LinkedIn- verzoeken en gelikte filmpjes is dat het praktisch de enige manier is om informatie te krijgen over de advieslijst. Het gebrek aan transparantie over de keuzes van de LAC voedt frustratie en onrust. Waarom staat er een nieuweling in de top 10? Waarom is een ervaren Kamerlid gezakt? Antwoorden blijven uit, wat leidt tot roddels en onderlinge verdeeldheid. Het gebrek aan informatie komt onze ledendemocratie niet ten goede en de gezelligheid al helemaal niet. Hier ligt een kans: meer openheid van de LAC over haar afwegingen kan de betrokkenheid en acceptatie van leden vergroten.
Kortom, de vraag is niet óf democratische invloed waardevol is, maar hoe we die het beste kunnen inzetten. Soms is een beperkte afruil van directe invloed gerechtvaardigd als we daar een sterkere kandidatenlijst voor terugkrijgen. Uiteindelijk blijft de belangrijkste stem de keuze in het stemhokje.
Bron Foto: screenshot van de Youtube-livestream van het laatste D66-congres
Eén reactie