Rob Jetten Jetten sprak voor de aan diggelen geslagen ruiten van zijn partijkantoor van een wake-up call voor de democratie. De D66-leider greep het onvermijdelijke uit de hand lopen van het ‘Elsfest’ aan om helder te maken dat dit de verantwoordelijkheid was van “partijen op de extreme flanken”. Politici die steeds vaker harde en extreme taal gebruiken, krijgen de bal na een tijdje teruggekaatst uit de samenleving. Een gewelddadige mars van neonazi’s en aanhangers van extreemrechtse partijen door Den Haag is dan het gevolg.
Jelrik Westra
Waar Jetten het grote f-woord nog niet in de mond durfde te nemen – let hier op het gebruik van “extreme flanken” in meervoud – werd online en zelfs in D66-appgroepen het beestje gewoon bij de naam genoemd. Dit was extreemrechts, fascistisch geweld.
Tja, kan je wat er zaterdag gebeurde dan nog met recht een wake-up call noemen? Waakhonden NCTV en AIVD waarschuwen al jarenlang dat er een serieuze terroristische bedreiging komt van extreemrechts. Dat zien we niet alleen terug in de rapporten, maar zeker ook al in onze straten. Neem Katwijk, waar in mei vreedzame demonstraten voor Palestina met geweld werden belaagd. Intimidatie en brandstichting bij de komst van jonge, gevluchte meiden in Coevorden. Eigenrichting van burgerwachten in de vorm van grenscontroles, vrolijk toegejuicht door Geert Wilders. We moeten ons echt geen illusies meer maken: het is – helaas – allang geen ‘on-Nederlands’ fenomeen meer dat er fascistisch geweld plaatsvindt in onze straten. Wie daarvoor een paar kapotte ramen van een liberaal partijkantoor nodig had als ‘wake-up call’, heeft al uren door de wekker heen liggen slapen.
Fascisme, ook van ‘normale’ partijen
Jetten heeft natuurlijk groot gelijk dat het Elsfest een vrij direct gevolg was van de politieke taal die door extreme partijen wordt gevoerd. Dat de eerste reactie van de VVD (bij monde van Eelco Heinen bij WNL op Zondag) was om op te werpen dat het vernielen van een partijkantoor door mensen met vlaggen van Forum voor Democratie “niks met politiek” te maken had, spreekt hopelijk boekdelen. Maar daadwerkelijk verzet tegen fascisme vraagt dan niet alleen om het stellen van paal en perk aan hun taal, toon en woorden, maar bovenal ook aan hun politieke keuzes en acties. Juist ook wanneer deze keuzes komen uit de hoek van partijen die we nu nog ‘normaal’ vinden.
Er bestaat sinds de val van het kabinet-Schoof en de overstap van Agnes Joseph van NSC naar BBB een soort losse coalitie van precies 76 zetels in de Tweede Kamer. Naast PVV en FvD bevat deze ook bestuurderspartijen VVD en BBB, het ‘staatsrechtelijk geweten’ SGP en tenslotte JA21, met wiens kandidaat-Kamerleden D66 in Rotterdam vrolijk in een coalitie zit. Gezien ik hier nu wél het grote boze f-woord in de mond ga nemen, past hier een disclaimer. Het gaat mij niet om de discussie welke van deze partijen wel of niet fascistisch zijn of zo genoemd kunnen worden (zie voetnoot), maar wel om hoe we hun handelen kunnen beoordelen en zo wel degelijk kunnen stellen dat zij ons land eerder verder in de richting van fascisme sturen dan daar vanaf. Bewust danwel onbewust – ik weet eigenlijk niet welk van de twee erger zou zijn. Vergelijk in elk geval met hoe ouders in de opvoeding het beste tegen hun kind zeggen dat ze vervelend doen, en niet dat ze vervelend zijn.
Enfin. Aan deze zeskoppige coalitie hebben we bijvoorbeeld de huidige poging tot strafbaarstelling van ‘illegaliteit’ te danken, welke het directe bestaan van mensen zonder verblijfspapieren in Nederland criminaliseert. VVD en BBB vormen al langer de voorhoede in het inperken van het demonstratierecht, terwijl er inmiddels al ongevraagd huisbezoek door de politie wordt gepleegd bij compleet vreedzame demonstranten voor de Palestijnse zaak. Voorgestelde en slecht gedefinieerde wetgeving om steun aan ‘terroristische organisaties’ geeft ruimte aan de regering om te bepalen wanneer jij en ik ons bevinden buiten de kaders van het toegestane debat. Hoe onbeschrijfelijk risicovol dit is zagen we deze week bij de Algemene Politieke Beschouwingen, waar bovengenoemde coalitie per FvD-motie besloot om de ‘extreemlinkse groep’ Antifa (die dus geen groep is) tot een terroristische organisatie te bestempelen.
Verzet vraagt erkenning
In zijn boek On Tyranny geeft historicus Timothy Snyder ons 20 lessen mee in het voeren van verzet tegen fascime. Zijn lessen 8 en 18 zijn in mijn ogen vandaag de dag het belangrijkst: blijf kalm als het eerder ondenkbare gebeurt, en wees dan het eerste schaap over de dam. Serieus verzet tegen fascisme en het (politieke) geweld dat daarmee gepaard gaat, vraagt erom dat je de eerste bent die oprukkend fascisme, in al zijn facetten, kan herkennen en erkennen, en vervolgens dat je de eerste bent die dan een streep in het zand trekt. Tot hier, en niet verder.
De geschiedenis heeft ons keer op keer laten zien dat de ruimte die fascisme in een politiek stelsel krijgt altijd wordt bepaald door hoe ver ‘liberale’ krachten aan de kant van rechts en het midden de poorten open willen zetten. Dat die poort door VVD, JA21 en BBB al wagenwijd open is gezet moge inmiddels helder zijn. Het roept voor Jetten op zijn beurt de wezenlijke vraag op wat hij zal doen, wanneer bij D66 na de verkiezingen mogelijk de vraag komt te liggen om een kabinet met de VVD, JA21 of BBB mogelijk te maken. Dan zal pas blijken of de aanval op het partijkantoor daadwerkelijk een wake-up call is geweest.
Noot 1: Gelijk aan hoe de demonstranten van het Elsfest ook niet allemaal direct de fascistische heilstaat voor ogen hebben. Wie heeft gepleit voor het toekeren van de tweede wang, erkenning, begrip en dialoog bij bijvoorbeeld de jongerenrellen tijdens corona, of de boerenprotesten, moet dat hier ook doen.
Bron foto: Still van Youtube-kanaal NOS
Artikelen van redacteuren vertegenwoordigen niet per se de mening van de DEMO of Jonge Democraten. Wil je reageren op dit stuk? Mail dan je reactie (max. 500 woorden) naar demoredactie@gmail.com
